Chế độ ăn cho người tiểu đường rất quan trọng đối với người bệnh bởi vì nó là một phần của việc điều trị, giúp giảm nguy cơ biến chứng. Người bệnh tiểu đường cần phải đảm bảo một chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng, đủ về số lượng và chất lượng có thể cân bằng đường huyết. Các dược sĩ cùng cần phải nắm được các loại thực phẩm nên và không nên cho người tiểu đường để tư vấn cho bệnh nhân được hiệu quả hơn. Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
1. Tại sao chế độ ăn uống lại quan trọng trong bệnh đái tháo đường ?(1,2)
Thay đổi chế độ ăn uống cũng có thể giúp điều trị béo phì, tăng huyết áp và tăng cholesterol (mỡ máu). Những tình trạng này có thể ảnh hưởng đến những người mắc bệnh đái tháo đường và có thể dẫn đến các vấn đề trong tương lai, chẳng hạn như đau tim hoặc đột quỵ.
Xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh giúp người bệnh kiểm soát lượng đường trong máu, quản lý cân nặng và kiểm soát các yếu tố nguy cơ của bệnh tim, chẳng hạn như tăng huyết áp và tăng mỡ máu.
Khi người bệnh tiểu đường ăn quá nhiều calo và chất béo, cơ thể sẽ gia tăng lượng đường không mong muốn trong máu. Nếu đường huyết không được kiểm soát, nó có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng, chẳng hạn như mức đường huyết cao (tăng đường huyết), nếu kéo dài, có thể dẫn đến các biến chứng lâu dài, chẳng hạn như tổn thương thần kinh, thận và tim.
2. Chế độ ăn cho người tiểu đường nên có gì?(1–3)
2.1 Carbohydrate lành mạnh
Trong quá trình tiêu hóa, đường (carbohydrate đơn) và tinh bột (carbohydrate phức tạp) phân hủy thành glucose trong máu. Cần tập trung vào các loại carbohydrate lành mạnh, chẳng hạn như:
- Trái cây, bao gồm cam, dưa gang, quả mọng, táo, chuối và nho
- Rau củ, bao gồm bông cải xanh, cà rốt, rau xanh, ớt chuông và cà chua
- Các loại ngũ cốc, bao gồm lúa mì, gạo, yến mạch, bột ngô, lúa mạch và hạt diêm mạch (quinoa).
- Các loại đậu, chẳng hạn như đậu trái và đậu hà lan
- Các sản phẩm từ sữa ít béo và pho mát.
2.2 Thực phẩm giàu chất xơ
Chất xơ gồm tất cả các phần của thực vật mà cơ thể không thể tiêu hóa hoặc hấp thụ. Chất xơ điều hòa cách cơ thể tiêu hóa thức ăn và giúp kiểm soát lượng đường trong máu. Thực phẩm giàu chất xơ bao gồm:
- Rau củ
- Trái cây
- Quả hạch/ các loại hạt
- Các loại đậu, chẳng hạn như đậu trái và đậu Hà Lan
- Các loại ngũ cốc nguyên hạt
2.3 Cá tốt cho tim mạch
Ăn các loại cá tốt cho tim ít nhất hai lần một tuần. Các loại cá như cá hồi, cá thu, cá ngừ và cá mòi rất giàu axit béo omega-3, có thể ngăn ngừa bệnh tim.
Video chia sẻ chi tiết về việc bổ sung dầu cá (omega-3) từ Dược sĩ Lương Triệu Vĩ:
2.4 Chất béo ‘tốt’
Loại chất béo quan trọng hơn lượng chất béo. Chất béo “bão hòa” và “chuyển hóa” có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về tim, như đau tim. Thực phẩm chứa chất béo không bão hòa đơn và không bão hòa đa có thể giúp giảm mức cholesterol của bệnh nhân. Bao gồm:
- Quả bơ
- Quả hạch/ các loại hạt
- Dầu hạt cải, dầu ô liu và dầu đậu phộng
Nhưng đừng lạm dụng nó, vì tất cả các chất béo đều chứa nhiều calo.
3. Chế độ ăn cho người tiểu đường KHÔNG nên có gì?(1–3)
- Chất béo bão hòa. Tránh các sản phẩm sữa giàu chất béo và protein động vật như bơ, thịt bò, xúc xích, lạp xưởng và thịt xông khói. Cũng nên hạn chế các loại dầu dừa và dầu cọ.
- Chất béo chuyển hóa. Tránh chất béo chuyển hóa có trong đồ ăn nhẹ đã qua chế biến, các loại bánh nướng, bơ thực vật (margarine) và shortening. Những thức ăn này có thể bao gồm các loại thực phẩm chiên, bánh quy mua ở cửa hàng, bánh nướng xốp (muffin), bánh nướng và bánh ngọt.
- Cholesterol: Các nguồn cholesterol gồm có các sản phẩm sữa giàu chất béo và protein động vật giàu chất béo, lòng đỏ trứng, gan và các loại nội tạng khác. Sử dụng không quá 200 miligam (mg) cholesterol mỗi ngày.
- Tránh ăn cá chiên và cá có hàm lượng thủy ngân cao, chẳng hạn như cá thu vua.
- Natri. Mục tiêu ăn ít hơn 2300 mg natri mỗi ngày. Bác sĩ có thể đề nghị nên tập ăn ít hơn nếu bệnh nhân bị huyết áp cao.
- Rượu – Uống nhiều hơn 1 ly (đối với phụ nữ) hoặc 2 ly (đối với nam giới) mỗi ngày có thể làm tăng lượng đường trong máu.
Người bệnh tiểu đường nên hạn chế uống rượu
Một chế độ ăn cho người tiểu đường phải đáp ứng đầy đủ các nguyên tắc để tránh làm tăng đường huyết và nhưng vẫn cung cấp đầy đủ năng lượng để hoạt động. Các dược sĩ đừng quên những lưu ý trên trong lúc tư vấn cho bệnh nhân nhé!
Võ Thị Minh Anh a, Phan Thị Anh Thư a, Nguyễn Thị Phương Trang b
Cố vấn chuyên môn Dược: Võ Phùng Nguyên
a Khoa Dược Hutech, Đại học công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh
b Giảng viên Khoa Dược Hutech, Đại học công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh